19/04/2022 tarih ve 31814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürülüğe giren “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de (Tebliğ No: 2008-32/34) değişiklik yapılmasına ilişkin Tebliğ (No: 2022-32/66)” (“Tebliğ”) ile döviz cinsinden akdedilecek sözleşmelerle ilgili çok önemli bir uygulama değişikliği gerçekleşti.
Bilindiği üzere, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; (taşıt satış sözleşmeleri haricinde) menkul satış sözleşmeleri için sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündü. Fakat, Tebliğ ile getirilen değişikliklerle, bu tür sözleşmelerin konusu olan ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Tebliğ ile getirilen düzenlemeler içerisinde, ödemenin halen döviz cinsinden yapılmasını mümkün kılan herhangi bir istisna hükmü bulunmamakta olup, menkul niteliğindeki tüm ticari mallar da bu kapsamda değerlendirilecektir.
Tebliğ kapsamında yapılan ek bir düzenlemeye göre ise; kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama haricindeki sözleşmeler için ise sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması, ödenmesi ve kabul edilmesi mümkündür.
Burada ayrıca önemle belirtmek gerekir ki, konut ve çatılı işyeri kiralamalarında dövizle işlem yapma yasağında herhangi bir değişiklik yapılmamış olup, söz konusu yasak hala devam etmektedir.
19 Nisan tarihinde Tebliğ’in Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra bu değişikliğin pratikteki etkileri konusunda özellikle tacirlerin hem müşterileri ve tedarikçileri ile hem de bankalar ile çok çeşitli sorunlar yaşaması üzerine, 21 Nisan 2022 tarihinde T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından Tebliğ’e ilişkin ek bir duyuru yapılmış bulunuyor. Bu duyuru ile:
- 19.04.2022 tarihinden önce tarafların kendi aralarında akdetmiş oldukları menkul satış sözleşmelerinin ifası kapsamında Tebliğ’in yürürlük tarihi öncesinde dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmadığı,
- 19.04.2022 tarihinden önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmadığı ifade edilmektedir.
Bakanlık tarafından yapılmış olan duyuru kapsamında; Tebliğ’in yayım tarihi olan 19 Nisan itibariyle yapılmış olan işlemler için geçerli olacağı ve geriye dönük olarak uygulanamayacağı, daha eski aterihli döviz cinsinden fatura bedellerinin yine döviz cinsinden ödenebileceği anlaşılmaktadır. Söz konusu duyuruya; https://www.hmb.gov.tr/haberler/turk-parasi-kiymetini-koruma-hakkinda-32-sayili-karara-iliskin-2008-32-34-sayili-tebligde-degisiklik-yapilmasina-dair-2022-32-66-sayili-teblige-iliskin-duyuru linkinden ulaşılabilmektedir.
Önemle belirtmek isteriz ki, yukarıda bahsedilmiş olan yükümlülüklere uymayan kişiler 1567 sayılı “Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun” (“Kanun”) kapsamında ciddi idari yaptırımlar belirlenmiş durumdadır. Kanun’un 3. maddesine göre; Tebliğ’i ihlal eder nitelikteki sözleşmelerin/işlemlerin her bir tarafı için ayrı ayrı olmak üzere, 2022 yılı için 14.211,00-TL ila 118.555,00-TL arasında idari para cezası uygulanacak olup, kabahatin tekerrürü halinde ise bu cezalar iki katı olarak uygulanacaktır. Aynı maddenin devamında ise; bu kabahatlerin bir tüzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, ilgili tüzel kişiye de aynı miktarda idarî para cezası verileceği ve kabahatin konusunu yabancı para oluşturması halinde, idarî para cezasının hesaplanmasında fiilin işlendiği tarih itibarıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının bu paraya ilişkin “döviz satış kuru” esas alınacağı düzenlenmektedir.
Avukat Buse Mercan
