31 Aralık 2020 tarih ve 31351 sayılı Resmî Gazete’de Sermaye Piyasası Kurulu tarafından II-27.3 sayılı Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakları Tebliği (“Tebliğ”) yayımlanmış olup, 12 Kasım 2014 tarihinde yayımlanan uygulanmakta olan II-27.2 sayılı Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakları Tebliği (“Mülga Tebliğ”) yürürlükten kaldırılmıştır.
Toplamda 3 bölümden oluşan Tebliğ’de, Mülga Tebliğ’de olduğu gibi “ortaklıktan çıkarma ve satma haklarının kullanımı”, “hakların doğması ve oy haklarının hesaplanma usulü”, “hakların kullanım bedeli” ve “hakların kullanımına ilişkin prosedür” başlıkları altında düzenlemeler yapılmıştır. Bu Tebliğ’le ise Mülga Tebliğ’den farklı olarak aşağıda açıkladığımız bazı eklemeler olduğunu görmekteyiz.
Tebliğ Ne Yarar Sağlıyor?
28 Ekim 2020 tarihinde Tebliğ’e ilişkin bir taslak (“Taslak Tebliğ“) yayımlamış ve en dikkat çekici değişikliklerden olan ortaklıktan çıkarma için gerekli eşiğin %98’den %95’e indirilmesi ile ortaklıktan çıkarma hakkı bedeli ve satma hakkı bedelinin eşitlenmesi düzenlemesi gündemdeydi.
Ancak beklentilerden farklı olarak, Tebliğ, Taslak Tebliğ’in aksine, ortaklıktan çıkarma için gerekli eşikte bir değişikliğe gitmedi ve eşik Mülga Tebliğ’de yer alan düzenleme gibi %98 olarak kalmıştır. Böylece aslında hakim ortaklar açısından beklentiler tam olarak karşılanamamıştır. Çünkü, %98’lik eşik ilk başta 2014 yılında bu mevzuat AB Uyum yasaları çerçevesinde Türk mevzuatına uyarlanırken dahi çeşitli birliklerin dikkatini çekmiş ve uyumlandırılan AB ülkeleri uygulamalarında dahi eşiğin%90-95 aralığında olduğu görülmektedir. Keza, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Çin, Singapur gibi AB dışındaki finans merkezlerinde de durum farklı değildir.
Tebliğ ile zaten daha önce düzenlenen hakim ortağın diğer ortakları ortaklıktan çıkarması, diğer ortakların da paylarını hakim ortağa satması durumunda oy haklarının hesaplanması, bu hakların kullanılmasına ilişkin uygulanacak usul ve esasların düzenlenmesi yine yapılmıştır. Ancak Mülga Tebliğ’den farklı olarak, bu Tebliğ’le birlikte hareket eden kişilerin açıklaması genişletilmiş ve satma hakkına istisnalar getirilmiştir. Buna göre;
Pay alım teklifi sonucunda veya birlikte hareket etmek de dâhil olmak üzere herhangi bir şekilde sahip olunan paylara ilişkin oy haklarının, ortaklığın oy haklarının %98’ine ulaşması veya bu durumda iken ek pay alınması durumunda, bu Tebliğde belirtilen istisnalar hariç olmak üzere, hâkim ortak açısından sahip oldukları payların imtiyazlı olup olmadığı dikkate alınmaksızın diğer pay sahiplerinin tamamını ortaklıktan çıkarma hakkı, diğer ortaklar açısından da paylarını hâkim ortağa satma hakkı doğacaktır.
Tebliğ’de düzenlenen İstisnalar ile, Tebliğ, SPK’nın kurul kararları ile ihdas ettiği ortaklıktan çıkarma istisnalarını kapsar hale gelmiştir. Bu çerçevede, bedelsiz veya yeni pay alma haklarının sınırlandırılmadığı bedelli sermaye artırımlarında mevcut ortaklar tarafından alınan paylar nedeniyle veya miras, geri alınan paylar, oy haklarının donması gibi sebeplerle satma ve ortaklıktan çıkarma hakkı doğmayacağı Tebliğ ile de hüküm altına alınmıştır. Yani, ortaklık tarafından gerçekleştirilen bedelsiz ve/veya yeni pay alma haklarının sınırlandırılmadığı bedelli sermaye artırımlarında mevcut ortaklar tarafından alınan paylar nedeniyle veya miras, geri alınan paylar, oy haklarının donması gibi sebeplerle satma ve ortaklıktan çıkarma hakkı doğmayacaktır.Oy haklarına ilişkin oranın tesptinde ise hakim ortağın sahip olduğu doğrudan ve dolaylı payların dikkate alınacagı, imtiyazların dikkate alınmaycagı ve intifa ve aalım hakkına dayalı paylarla çıkarma hakkının kullnılamayacagı düzenlemesi Mülga Tebliğ’deki haliyle bu Tebliğ’de de korunmuştur.
Bu Tebliğ’le ek olarak, Ortaklıktan çıkarma ve satma hakkının doğması ile aynı anda yönetim kontrolünün elde edilmesi halinde, pay alım teklifi yükümlülüğü doğmayacağını düzenlenmiştir. Ortakların hak kaybını önlemek için de çıkarma/satma hakları kullanım bedelinin belirlenmesine ilişkin kriterler arasına pay alım teklifi düzenlemeleri çerçevesinde hesaplanması gereken fiyat da dahil edilmiştir.
Ayrıca, hakların kullanılmasında değerleme raporu hazırlatıldıktan sonra satma hakkını kullanmak isteyen azınlığın talepte bulunma hakkı 3 aydan 2 aya düşürülmüştür. Satma hakkını kullanmak isteyen azınlığın taleplerinin hakim ortağa bildirilmesine ilişkin süre de önceden en geç 1 ay; her halükarda kamuya açıklanmadan sonra 3 gün içerisinde iken, Tebliğ’le 2 güne düşürülmüştür.
Bu Tebliğ’le bir de geçiş hükmü belirlenmiştir. Buna göre, Tebliğ yürürlüğe girdiği tarihten önce hâkim ortak konumunun kazanıldığının veya bu durumda iken ek pay alındığının kamuya açıklanmış olması durumunda, ortaklıktan çıkarma ve satma hakkı kullanım bedeline ilişkin olarak mülga II-27.2 sayılı Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakları Tebliği hükümleri uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
1- Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Haklarının Doğması
Tebliğ’de 4 numaralı “Hakların doğması ve oy haklarının hesaplanma usulü” başlıklı maddede hangi hallerde ortaklıktan çıkarma ve satma haklarının doğacağı ve bu hakların doğumunda dikkate alınacak oy haklarının ne şekilde hesaplanacağı düzenlenmiştir. Öncelikle maddede hakim ortak açısından durum değerlendirilmiştir. Şöyle ki;
Pay alım teklifi ile veya birlikte hareket etmek de dâhil, sahip olunan paylara ilişkin oy haklarının, ortaklığın oy haklarının %98’ine ulaşması veya bu durumda iken ek pay alınması durumunda,
- Hâkim ortak açısından sahip oldukları payların imtiyazlı olup olmadığı dikkate alınmaksızın diğer pay sahiplerinin tamamını ortaklıktan çıkarma hakkı,
- Diğer ortaklar açısından ise paylarını hâkim ortağa satma hakkı doğacaktır.
2- Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Haklarının KullanılmasıTebliğ’in 5 inci maddesinde hâkim ortak dışındaki ortaklar tarafından satma haklarının kullanılmasına ilişkin usul belirlenmiştir. Buna göre:
Öncelikle, hâkim ortak konumunun kazanılması veya bu durumda iken ek pay alınması durumunda hakim ortak tarafından Sermaye Piyasası Kurulu’nun özel durumların kamuya açıklanmasına ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde, kamuya açıklama yapılması gereklidir. Bu açıklama yapıldıktan sonra en geç 1 ay içerisinde de Sermaye Piyasası Kurulu’nun ilgili düzenlemeleri uyarınca pay değerlerinin tespiti yapılmalıdır. Bunun için de SPK düzenlemeleri gereği, değerleme raporu’nun hazırlatılması ve bunun özetinin kamuya ilan edilmesi gerekliliği de ayrıca belirtilmiştir.
- Satma Hakkının Kullanılmasına İlişkin Düzenlemeler
Satma Hakkı Sürecindeki Değişiklikler:
Satma hakkının kullanılmasında, ilgili ortaklığın pay değerinin tespiti amacıyla değerleme raporunun hazırlanması için öngörülen süre hâkim ortak tarafından yapılacak özel durum açıklamasını takip eden en geç 1 ay, satma hakkının kullanılması için öngörülen süre ise değerleme raporunun özetinin kamuya açıklanmasını takip eden 2 ay olarak belirlenmiştir. Ayrıca satma hakkı bedelinin pay sahiplerine ödenmesine ilişkin süreç kısaltılmıştır. Ortaklıkların Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.’den (MKK) bilgi teminini kolaylaştırmak adına kayden izlenen paylar için ortak bilgilerinin MKK’dan teyit edileceğine ilişkin hüküm eklenmiştir.
Satma Hakkının Kullanılması:
Hâkim ortak dışındaki diğer ortakların satma hakkını kullanmak istemesi halinde, yukarıda bahsettiğimiz pay değerlerine ilişkin hazırlanan değerleme raporunun özetinin kamuya açıklanmasından iki ay içerisinde satma hakkı kullanım taleplerini ortaklığa yazılı olarak iletmelidir. Bu iki aylık sürenin hak düşürücü süre oldugunu ve bu sürede talebin iletilmemesi durumunda haklarını bu özet rapora göre kullanamayacaklarını ise özellikle belirtiriz.
Satma hakkı kullanım süresi hakim ortağın varlığına bağlanmamış olup, bu sürenin bitimine kadar hâkim ortağın hâkim ortak konumunu kaybetmesi durumunda dahi satma hakkının kullandırılmasına devam edilecektir. Tebliğ’de, satmadan farklı ve ek pay alımlarının dışında söz konusu süre içerisinde hâkim ortağın, ek pay alımında bulunamayacağı açıkça düzenlenmiştir. Hakim ortak ise kullanım talebinin kendisine ulaşmasını izleyen en geç iki iş günü içinde pay bedellerini ortaklık hesabına yatırması gereklidir. Pay devir işlemlerinin ise ne şekilde yapılacağı maddenin devamında düzenlenmiştir. Buna göre, satma hakkını kullanmak isteyen ortakların sahip oldukları payların bedeli, pay bedellerinin ortaklık hesabına yatırılmasını takip eden ilk iş günü ortaklık tarafından ödenecek ve ödeme ile birlikte pay devir işlemleri de kayden sonuçlandırılacaktır. Satma hakkının, yatırım kuruluşu vasıtasıyla kullandırılabileceği de ayrıca düzenlenmiştir.
- Ortaklıktan Çıkarma Hakkının Kullanılmasına İlişkin Düzenlemeler
Çıkarma Hakkı Sürecindeki Değişiklikler:
Hâkim ortağın başvurusu üzerine, diğer ortakların paylarının iptali ile söz konusu payların yerine geçmek üzere çıkarılacak ve hâkim ortağa verilecek yeni payların ihracı amacıyla ortaklık yönetim kurulu tarafından alınacak karar ve bu kararı takiben ihraç belgesi onayı için Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuru yapılması için süreler sırasıyla 5 ve 10 iş günü olarak belirlenmiştir. Ayrıca payları borsada işlem görmeyen ortaklıklar için pay senetlerinin teslimi sırasında verilecek tutanağa ilişkin düzenleme yapılmış ve pay senetlerinin imhasının en az yılda iki kez yapılmasına imkân tanınmıştır. Diğer yandan üç yıllık süre boyunca İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.’nde, bloke edilmesi gereken çıkarma hakkı bedelinin nakit yerine teminat mektubu suretiyle yerine getirilmesi uygulaması kaldırılmıştır.
Çıkarma Hakkının Kullanılması:
Ortaklıktan çıkarma hakkını kullanmak isteyen hakim ortak ise değerleme raporunun özetinin kamuya açıklanmasından sonra geçirilen iki aylık süre sona erdikten sonra diğer ortakların imtiyazlı veya imtiyazsız tüm payları için kullanmak üzere ortaklığa başvurabilecektir. Söz konusu başvuruda toplam bedeli karşılayacak tutarda banka teminat mektubunun veya bu tutardaki nakdin bankada özel bir hesapta bloke edildiğine ilişkin bilgi ve belgelerin ortaklığa sunulması gerekmektedir.
Ortaklıktan çıkarma işlemlerinin devamında, ortaklık yönetim kurulu, en geç beş iş günü içerisinde hâkim ortağın başvurusu üzerine, payların iptali ile söz konusu payların yerine geçmek üzere çıkarılacak ve hâkim ortağa verilecek yeni payların ihracı amacıyla karar alır ve karar alınmasından itibaren on iş günü içerisinde ihraç belgesinin onaylanması için Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuracaktır. Başvuru esnasında ibraz edeceği belgeler de Teblğ ekinde yer almaktadır. Unutmayınzı ki Tebliğ uyarınca, payları borsada işlem gören ortaklıklar, eş zamanlı olarak ayrıca paylarının borsa kotundan çıkarılması için de borsaya başvuracaktır.
Çıkarılan ortaklığın pay bedeli ise Sermaye Piyasası Kurulu’nun onayından itibaren üç iş günü içinde, hâkim ortak tarafından ortaklığın banka hesabına yatırılacaktır. Ve böylece, ortaklık tarafından iptal edilecek payların yerine geçmek üzere çıkarılacak ve hâkim ortağa verilecek payların bedeli, hâkim ortağın çıkarma hakkını kullanmak için ortaklık hesabına yatırmış olduğu tutardan karşılanacaktır. Ayrıca, ortaklıklar tarafından çıkarma hakkı kullanım bedelinin ortaklık hesabına yatırılmasını takip eden üç iş günü içerisinde Kurulca onaylı ihraç belgesinin tescili ve TTSG’de yayımlanması için ticaret siciline başvurulacak olup, ortaklıktan çıkarma hakkının kullanımına konu olan paylar, tescil tarihi itibarıyla iptal edilmiş sayılacaktır.
Tebliğ uyarınca, ortaklıktan çıkarma ve satma hakkının doğması ile aynı anda yönetim kontrolünün elde edilmesi halinde, pay alım teklifi yükümlülüğünün doğmadığı kabul edilir.
3- Hakların Kullanım Bedelinin Hesaplanması
Kullanım bedelinin hesaplanmasında dikkate alınacak hususlar, payları borsada işlem gören ortaklıklar ve payları borsada işlem görmeyen ortaklıklar için ayrı ayrı belirlenmiştir.
Payları borsada işlem gören ortaklıklar için durum yıldız pazarda işlem görenler açısından da düzenlenmiştir;
- Payları Yıldız Pazarda işlem gören ortaklıklarda hakların doğmasının kamuya açıklandığı tarihten önceki son bir aylık; payları Yıldız Pazar dışındaki pazar ve platformlarda işlem gören ortaklıklar için ise bu tarihten önceki son altı aylık dönem içinde borsada oluşan günlük düzeltilmiş ağırlıklı ortalama fiyatların aritmetik ortalaması ile her bir pay grubuna ilişkin fiyatın tespiti amacıyla hazırlanan değerleme raporunda belirlenen değerin ortalaması ve
- Hâkim ortak konumunun kazanılmasının eş anlı olarak yönetim kontrolü değişikliğine yol açması durumunda pay alım teklifi düzenlemeleri çerçevesinde hesaplanması gereken zorunlu pay alım teklifi fiyatından yüksek olanı
pay bedeli olarak dikkate alınacaktır.
Payları borsada işlem görmeyen ortaklıklar için ise;
- Her bir pay grubuna ilişkin fiyatın tespiti amacıyla hazırlanan değerleme raporunda belirlenen değer ve
- Hâkim ortak konumunun kazanılmasının eş anlı olarak yönetim kontrolü değişikliğine yol açması durumunda pay alım teklifi düzenlemeleri çerçevesinde hesaplanması gereken zorunlu pay alım teklifi fiyatından yüksek olanı
pay bedeli olarak dikkate alınacaktır.
Son olarak, ortaklık paylarının ilk defa borsada işlem görmeye başlamasından itibaren iki yıl süreyle ortaklıktan çıkarma veya satma hakkı kullanılamayacağı açıkça düzenlenmiştir. Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hâkim ortak konumunun kazanıldığının veya bu durumda iken ek pay alındığının kamuya açıklanmış olması durumunda, ortaklıktan çıkarma ve satma hakkı kullanım bedeline ilişkin olarak, yürürlükten kaldırılan Mülga Tebliğ hükümleri uygulanacaktır.
Avukat Hilal Şimşek
