SPAM (JUNK MAIL) NEDİR?
Günümüzde hemen hemen herkesin bir mail adresinin bulunduğu da göz önüne alındığında kullanıcılar bakımından artık bir sorun haline gelen “SPAM”, kullanıcıların isteği dışında mail adreslerine gönderilen genellikle reklam içerikli maillerdir. İçeriği aynı olan mesajın fazla sayıdaki kopyasının, kişilere söz konusu mesajı alma isteklerinin olmamasına rağmen “zorla” gönderilmesine de “SPAM” adı verilmektedir.
“SPAM” veya “JUNK MAIL”, genel olarak bir ürünün reklamı, pazarlanması veya cinsel içerikli reklam ve mesajların dünya çapında kitlelere ulaştırılması amacını taşımaktadır.
Bu sebeple de kullanıcılar bakımından kişisel ve ticari açıdan maddi ve manevi hak ihlalleri ortaya çıkabilmektedir.
ÜLKEMİZDE SPAM MAİLLER HAKKINDA BİR DÜZENLEME MEVCUT MU?
İlk olarak 5809 Sayılı Haberleşme Kanunu’nun 50. Maddesinin 5. fıkrası uyarınca;
İşletmeciler tarafından, sundukları hizmetlere ilişkin olarak abone ve kullanıcılarla, önceden izinleri alınmaksızın elektronik posta gibi elektronik haberleşme vasıtalarının kullanılmasıyla pazarlama, cinsel içerik iletimi veya siyasi propaganda içerikli maksatlarla haberleşme yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkinda Kanunu’n “Ticari elektronik ileti gönderme şartı” kenar başlıklı 6. Maddesinde, elektronik iletilerin alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebileceği, bu onayın ise yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim araçlarıyla alınabileceği düzenlenmiştir.
Söz konusu maddede belirtilen şartlara uyulmayarak bir defada birden fazla kimseye ileti gönderilmesi halinde aynı kanunun 12. Maddesi uyarınca, aykırı hareket eden hizmet sağlayıcılara ve aracı hizmet sağlayıcılara bin Türk lirasından beş bin Türk lirasına kadar verilecek ceza 10 kat arttırılarak uygulanacaği hükme alınarak caydırıcı bir ortam oluşturulmaya çalışılmıştır.
BAŞVURU YOLLARI
Mesaj veya iletide aldatıcı unsurların bulunması, iletiyi gönderenin tacir ve aynı sektörde olması halinde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında haksız rekabete ilişkin önleme ve tazminat davası açılabilmesi mümkündür. Fakat iletiyi gönderen tarafın tacir olmaması durumunda TTK hükümleri uygulanamayacaktır.
Borçlar Kanunu 48. Maddesi çerçevesinde ticari reklama karşı “yanlış ilanlar yahut iyiniyet kurallarına aykırı diğer hareketler ile müşterileri çelişkiye düşen” iş sahipleri spamın durdurulması ve zararın karşılanması yoluna başvurabilecektir. Madde kapsamını ticari reklam oluşturduğundan ticari ilişki olması şartı aranmakta ve dolayısıyla tüketicilerin başvurması mümkün olmamaktadır.
Tüketiciler bakımından ise tüketicilerin, spam mailleri sebebiyle uğramış olduğu zararlara karşı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 16. Maddesi çerçevesinde spamın dürüst ve doğru olmaması sebebiyle tüketici, Reklam Kuruluna ilgili aleyhine başvuruda bulunabilir. Yapılan başvuru sonucunda spam mailler sebebiyle ilgili aleyhine caydırıcı tazminat verilmesi kuvvetle muhtemeldir.
Yine 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’un 24. Maddesi kapsamında spam mailler sonucu hukuka aykırı bir şekilde kişilik hakkı ihlal edilenlerin, ihlali gerçekleştiren kişilere karşı koruma talep edebilme hakları vardır. Günümüzde e-posta adresinin artık kişisel bir veri olarak kabul edilmekte ve spam şeklinde gönderilen reklam, pazarlama, ideolojik ve politik amaçlı ve benzeri içerikli e-postaların hukuka aykırı olduğu kabul edilmektedir.
Spam maillerin içeriğinin aldatma, ahlak dışı görsel veya yazıların bulunması durumunda ve ayrıca Türk Ceza Kanunu’nun 244. maddesi kapsamında kullanıcıların bilişim sistemlerine herhangi bir verinin yerleştirilmesi ile e-posta veya diğer bilgilerin alınması sebebiyle suç duyurusunda bulunularak cezalandırabileceği de unutulmamalıdır.
Harun DEMİR
