Çalışanların izin dönemlerini finansal kaygı yaşamadan kullanmaları amacıyla izin süresine ait ücretlerin izne başlamadan önce ödenmesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 57. maddesi “İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.” ile karşımıza çıkmaktadır.
İşverenlere yükümlülük yaratan bu düzenlemeye göre, personelin kullanmayı planladığı yıllık izin günü kadar ücretin peşin ya da avans biçiminde kendisine önceden ödenmesi gerekmektedir. Bu noktada personelin yıllık izin ücretini önceden talep edip etmemesinin bir önemi bulunmamaktadır zira bu uygulama yasal bir zorunluluktur.
2.Yıllık İzin Ücretinin Ödenmesinde Kısa Süreli İzinlerde Uygulama Sorunları
Kanun’da, avans zorunluluğu ile ilgili iznin süresine göre bir belirleme ve ayırım yapılmadığından, 1 gün, 2 gün gibi kısa süreli izinler için de avans verilmesinin gerekip gerekmediği konusunda belirsizlik yaşanmaktadır. İş Müfettişi denetimlerinde lafzi bir yaklaşımla kısa süreli izinlerde dahi avans verilmesi gerektiği görüşü hakimdir.
İşverenin, çalışanın yıllık izin ücretini izne çıkmadan önce bu süreye ilişkin ücreti peşinen veya avans olarak ödememesi durumunda, 4857 sayılı Kanun’un 103. maddesi uyarınca idari para cezası ile karşı karşıya kalınması söz konusu olacaktır. Aynı yönde Kanun’un 24/II-e maddesine göre, işverenin ücret ödeme yükümlülüğünü yerine getirmemesi çalışana haklı nedenle fesih hakkı vereceği söylenebilecektir.
3.Sonuç
4857 sayılı İş Kanunu’nun 57. maddesi gereğince, işverenler, çalışanların yıllık ücretli izne başlamadan önce, izin süresine ait ücreti peşin ya da avans olarak ödemekle yükümlüdür; bu ödeme çalışanın talebine bağlı olmayıp yasal bir zorunluluktur. Ancak Kanun’da bu yükümlülüğün izin süresine göre farklılık gösterip göstermeyeceği belirtilmediğinden, 1-2 günlük kısa süreli izinlerde de ödeme yapılıp yapılmayacağı konusunda uygulamada tereddüt yaşanmaktadır. Bu konuda iş müfettişleri genellikle lafzi yorumla, kısa süreli izinlerde dahi avans verilmesi gerektiği görüşünü benimsemektedir. Söz konusu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde, işverenin 4857 sayılı Kanun’un 103. maddesi uyarınca idari para cezasıyla karşı karşıya kalma riskleri doğmakta olup 24/II-e maddesi kapsamında çalışanın iş sözleşmesini haklı nedenle feshi de gündeme gelebilmektedir.
Konu hakkında örneğin Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 10.03.2025 T. 2025/2024 E. 2025/2487 K. sayılı kararında; “4857 sayılı Kanun’un 24/II-(e) hükmünde işveren tarafından işçiye ücretinin kanun hükümlerine uygun olarak ödenmemesi ve aynı maddenin (f) alt bendinde çalışma şartlarının uygulanmaması, haklı fesih nedeni olarak düzenlenmiştir. Şu hâlde anılan hükümler gereğince yıllık izne ilişkin ücretin, yıllık izne ayrılmadan evvel işverence peşin ödenmediği gerekçesiyle yapılan fesih haklı nedene dayalıdır.”.
Avukat Berfin Naz Ayduk