E-ticaret platformlarında kullanıcı yorumları, potansiyel alıcılara rehberlik etmesine karşın, sahte olumsuz yorumlar hem tüketiciyi yanıltır hem de rekabeti haksız hale getirir. Bazı kullanıcılar, kişisel memnuniyetsizlik, rakip firmayı destekleme veya işletmeden indirim ve ücretsiz hizmet talep etme amacıyla asılsız iddialarda bulunabilmekteyken bir taraftan organize gruplar veya bireyler, markaları itibarsızlaştırmak için e-ticaret platformlarında yer alan reklam sayfalarında asılsız nitelikte yorum yaparak manipüle etmektedir. Bu tür manipülasyonlar, işletmelere zarar verirken tüketicilerin yanlış yönlendirilmesine ve adil rekabet ortamının bozulmasına neden olmaktadır.
Bu çerçevede tüketici yorumlarının firmaların itibarını ciddi şekilde zedeleme riski taşıması nedeniyle, Türk Hukukunda, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile önemli düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelere göre, e-ticaret platformlarında yer alan ürün ya da hizmet hakkında yapılan değerlendirmelere yalnızca o ürünü satın almış ya da hizmeti deneyimlemiş gerçek tüketicilerin katılabilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, yapılan yorumların yayımlanmadan önce firmalar tarafından belirlenen esas ve kurallar başta olmak üzere diğer mevzuatlarda düzenlenen belirli kriterlere uygun olup olmadığının denetlenmesi gerektiği vurgulanmış, böylece firmaların haksız bir şekilde olumsuz yorumlar nedeniyle zarar görmelerinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır.
Ticaret Bakanlığı’na bağlı Reklam Kurulu, son yıllarda e-ticaret platformlardaki tüketici yorumlarını ve bunların manipülatif etkilerini gittikçe daha dikkatli incelemeye başlamıştır. Bu bağlamda, Reklam Kurulu tarafından 08.10.2024 tarihinde verilen kararda, oldukça bilinen bir e-ticaret platformunda yer alan bir ayakkabı markasının reklam sayfasında yapılan bir yorum değerlendirilmiştir. Söz konusu yorumda, bir tüketici, satın aldığı ürünün fiyatının kısa süre içinde değişmesinden rahatsız olduğunu ve ürünün kalitesini beğenmediğini belirterek düşük puan vermiş ancak, e-ticaret platformu bu yorumu kaldırmıştı.
Reklam Kurulu, yaptığı incelemede, platformun yorum kaldırma işleminin, platform tarafından belirlenen yorum kurallarına uygun olduğunu ve hukuka aykırı bir durumun bulunmadığını tespit etmiş ve bununla birlikte yapılan reklamlarda firma tarafından yapılmış herhangi bir yasa ihlali olmadığına karar vermiştir.
Bununla birlikte; Reklam Kurulu tarafından 16.01.2025 tarihinde verilen kararda, kamuoyunca bilinen bir dijital platformda yer alan tekstil markasının reklam sayfasında yapılan yorumlar incelenmiştir. Yapılan değerlendirmede, ardı ardına paylaşılan birçok olumlu yorumun birbirine oldukça benzer nitelikte olduğu ve içerik açısından birbirini tekrar ettiği tespit edilmiştir. Yorumların kendi içinde anlam bütünlüğü sağlayamaması ve aynı olumlu ifadeleri içermesi nedeniyle, bu yorum metinlerinin tüketicilere hazır şablon olarak sunulduğu sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, dijital platformlarda tüketici yorumlarının manipülasyonu, işletmelerin itibarını zedelemenin yanı sıra adil rekabet ortamını da olumsuz etkileyebilmektedir. Türk Hukukunda, bu tür manipülasyonların önüne geçmek amacıyla kapsamlı düzenlemeler getirilmiş ve Reklam Kurulu, bu tür durumları titizlikle incelemektedir. Tüketicilerin doğru ve güvenilir bilgilere ulaşabilmesi ile adil bir rekabet ortamının sağlanabilmesi için, platformların yorum denetiminde daha dikkatli ve şeffaf olmaları büyük önem taşımaktadır.
Türk Hukuku, haksız ticari uygulamaları engellemeye yönelik düzenlemelerle, hem tüketicilerin hem de işletmelerin korunmasını hedeflemektedir. Bu bağlamda, yalnızca o ürünü satın almış ya da hizmeti deneyimlemiş kişilerin yorum yapabilmesi ve yayımlanacak yorumların belirli standartlara uygunluk açısından kontrol edilmesi şartı, haksız yere yayımlanacak olumsuz yorumların önüne geçilmesini sağlamaktadır.
Reklam Kurulu’nun verdiği kararlar da sektördeki olumsuz manipülasyonları engellemeye yönelik önemli bir adım teşkil etmektedir. Ancak, yalnızca hukuki düzenlemeler değil, işletmelerin etik sorumluluk taşıyan bir yaklaşım benimsemeleri de dijital platformlarda güven ve doğruluğun korunmasında kritik bir rol oynamaktadır. Böylece, hem tüketicilerin doğru bilgilere ulaşması hem de firmaların haksız eleştirilerden korunması sağlanmış olmaktadır.
Atakan Özyurt
Avukat