Günümüz dünyasında dijitalleşmenin hız kazanmasıyla birlikte, e-ticaret uygulamaları da önemli bir gelişim göstermiş durumda. Bu süreçte, kişisel verilerin hukuka uygun olarak işlenmesi ve ilgili kişilerin haklarının korunması büyük önem taşımakta. E-ticaret platformları, kullanıcılarından birçok kişisel veri talep etmekte olup, bu veriler arasında T.C. Kimlik Numarası (“TCKN”) da bulunmakta. TCKN, bireylerin kimlik tespiti ve resmi işlemlerinin yürütülmesi açısından kritik bir kişisel veri olup, işlenmesi sırasında hukuki düzenlemelere uygun hareket edilmesi gerekmekte. Birçok kişinin de dijital ortamda TCKN’sini paylaşmak konusunda çeşitli tereddütleri oluşmakta. Bu makalede, e-ticaret uygulamalarında TCKN’nin kullanım alanları, hukuki dayanakları ve ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilmesi ele alınacaktır.
T.C. Kimlik Numarasının Hukuki Statüsü
TCKN, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında “özel nitelikli kişisel veri” kapsamında değerlendirilmese de, “kişisel veri” kategorisinde yer almakta ve işlenmesi sırasında özel bir dikkatle yaklaşılması gereken veriler arasında bulunmaktadır. Nitekim Kişisel Verileri Koruma Kurumu’nun (KVKK) 17.08.2023 tarihli ve 2023/1430 sayılı kararında da belirtildiği üzere, TCKN telefon numarasına kıyasla daha önemli bir veri olup, veri ihlali durumunda daha büyük zararlar doğurabilmektedir.
Türk hukukunda, TCKN kimlik doğrulama ve resmi işlemlerin yürütülmesi amacıyla kullanılmaktadır. Ancak, her durumda bu verinin işlenmesi zorunlu değildir. Özellikle e-ticaret faaliyetleri sırasında, TCKN’nin işlenmesine ilişkin dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır.
E-Ticaret Platformlarında TCKN Kullanım Alanları
E–ticaret platformlarında TCKN’nin işlenmesi amaçlarına aşağıdaki uygulamalar örnek olarak gösterebiliriz:
- Üyelik ve Kimlik Doğrulama: Bazı platformlar, kullanıcılarının gerçek kimlikleriyle işlem yapmasını sağlamak amacıyla TCKN ile doğrulama yapabilmektedirler.
- Fatura Düzenleme: Vergi Usul Kanunu ve ilgili düzenlemeler gereği, fatura kesme yükümlülüğü bulunan satıcılar, bireysel müşterilerinin TCKN’sini talep edebilmektedirler.
- Taksitli Satış ve Finansal İşlemler: Bankalar ve finans kuruluşları ile yapılan işlemlerde, kullanıcıların kimlik doğrulaması ve finansal güvenlik açısından TCKN kullanılmaktadır.
- Dolandırıcılık ve Sahtecilik Önleme: Sahte hesapların önüne geçmek ve yasal düzenlemelere uyum sağlamak adına TCKN ile kimlik doğrulama sistemleri kullanılmaktadır.
E-Ticaret ve Fatura Düzenleme İşlemlerinde T.C. Kimlik Numarasının İşlenmesi
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 230. maddesinde, faturada bulunması zorunlu bilgiler sayılmış olup bunların arasında müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası yer almaktadır. Ancak, anılan maddede TCKN’nin faturada yer almasına ilişkin bir yükümlülük öngörülmemektedir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu tarafından yayımlanan rehberde de vergi mükellefi olmayan nihai tüketicilere düzenlenen faturalarda müşterinin TCKN’sinin alınmasının veya faturada yer almasının herhangi bir yasal zorunluluk taşımadığı vurgulanmıştır.
Bununla birlikte, Vergi Usul Kanunu’nun “fatura kullanma mecburiyeti” başlıklı 232. maddesinde kimlerin fatura düzenlemek ve almakla yükümlü olduğu açıklanmıştır. Buna göre birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, serbest meslek sahipleri, basit usulde vergilendirilen tüccarlar, defter tutmak zorunda olan çiftçiler ve vergiden muaf esnafa satış yapanlar, mutlaka fatura düzenlemeli ve kendileri de fatura almalıdır. Eğer müşteri bir gerçek kişi vergi mükellefi ise, 01.07.2006 tarihinden itibaren vergi kimlik numarası ile eşleştirilmiş olan T.C. Kimlik Numarasının faturada yer alması gerekecektir. Bunun yanı sıra, mal veya hizmet satışı yapan taraf, Vergi Usul Kanunu çerçevesinde, “BS Formu” aracılığıyla T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bildirim yapma yükümlülüğü uyarınca, nihai tüketiciye yönelik yapılan satışlarda işlem tutarı 5.000 TL’yi aşıyorsa, söz konusu satışın bildirilmesi gerekecek ve bu formda müşterinin T.C. Kimlik numarasının bulunması şart olacaktır. Bu tür durumlarda KVKK’nın 5/2-a maddesi gereğince açık rıza alınmadan da TCKN türü kişisel veri işlenmesi mümkün hale gelmektedir.
Yukarıda belirtilen durumlar dışında KVKK kapsamında TCKN’nin işlenmesi için ilgili kişinin açık rızasının alınması gerekmektedir. Ancak, açık rıza alınsa dahi, Kişisel Verileri Koruma Kurumu tarafından ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil edebileceği yönünde değerlendirmeler yapılabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
Sonuç
Sonuç olarak, e-ticaret platformlarında TCKN kullanımı hem kişisel verilerin korunması hem de yasal düzenlemelere uyum açısından önemli bir yer tutmaktadır. TCKN, “kişisel veri” olarak KVKK kapsamında korunmakta olup, hukuka uygun bir şekilde işlenmesi ve saklanması gerekmektedir. E-ticaret işlemleri sırasında TCKN’nin yalnızca yasal zorunluluklar çerçevesinde veya veri sahibinin rızası doğrultusunda işlenmesi gerektiği açıktır. Bu bağlamda, e-ticaret sektöründe yer alan tüm tarafların, hem hukuki düzenlemelere uyması hem de kişisel verilerin korunmasına yönelik gerekli önlemleri alması büyük önem taşımaktadır.
Aleyna Çeven
Avukat