Özellikle Covid-19 salgını ile önemi gün geçtikçe önemi artan dijital ticari işlemler, günümüz dünyasında giderek yaygınlaşmaktadır. Dijital işlemler konusunda kural eksikliklerinin ve belirsizliklerin bulunduğunun fark edilmesi ile 1930’lu yıllardan bu yana bankacılık ve finans ile ilgili tüm dünyada en yaygın kullanılan kuralları oluşturmuş olan Milletlerarası Ticaret Odası, Dijital Ticaret İşlemlerine İlişkin Yeknesak Kurallar (Uniform Rules for Digital Trade Transactions) (“URDTT”) üzerinde çalışmalara başlamıştı. Hazırlanan 6 adet taslak metnin ardından geçtiğimiz günlerde 1 Ekim 2021’de Milletlerarası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce) (‘’ICC’’ veya “MTO”) tarafından URDTT’nin 1.0 versiyonu yayımlandı. Bu yazıda, söz konusu kuralların içeriği ve kullanım alanları konusunda bazı temel bilgiler paylaşacağız.
DİJİTAL TİCARET İŞLEMİ NEDİR?
URDTT metninde yer alan tanıma göre Dijital Ticaret İşlemi; satıcı ve alıcı arasında kararlaştırıldığı şekilde, mal veya hizmetlerin alım satımını ve bir ödeme yükümlülüğünün ortaya çıktığını kanıtlamak için, elektronik kayıtların kullanıldığı işlemlerdir.
DİJİTAL TİCARET İŞLEMLERİNE İLİŞKİN YEKNESAK KURALLARIN AMACI NEDİR?
URDTT, Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu’nun uluslararası tahkime ilişkin Model Kanunlarıyla uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır.
Dijital ortamlarda kullanılması amaçlanan URDTT, dijital ticaret işleminin taraflarına, uygulanacak kurallar hakkında bir çerçeve sağlamak için hazırlanmıştır. Bir dijital ticari işlemin hüküm ve koşullarında bu kuralların uygulanacağı öngörülmüş ise artık URDTT taraflar için bağlayıcı olacaktır.
URDTT kuralları kısaca aşağıdaki durumları amaçlar;
- Tamamen dijital bir ortamda kullanılmayı,
- Teknoloji ve mesajlaşma standartları konusunda tarafsız olmayı,
- Ticari işlemler ve banka dışı finansal hizmet sağlayıcılarının büyüyen topluluğu da dahil olmak üzere kurumsal alana yayılmayı.
Söz konusu kurallara göre ticari işlemlerin esasını alışılagelmiş basılı ve imzalı herhangi bir belge veya sözleşme yerine, elektronik kayıtlar oluşturacaktır.
DİJİTAL TİCARET İŞLEMLERİNE İLİŞKİN YEKNESAK KURALLAR’DA YER ALAN DÜZENLEMELER NELERDİR?
URDTT ilk olarak alıcı ve satıcının ‘’rollerini’’ belirlemektedir. Söz konusu kurallar uyarınca satıcının rolü malların teslimi veya hizmetlerin teminini sağlamak ve bu amaca yönelik her türlü bilgiyi vermektir. Alıcının rolü ise malları veya hizmeti kabul etmek ve ödeme yükümlülüğünü yerine getirmektir.
Bunun yanında, URDTT, elektronik kayıtlara ilişkin düzenlemeler de getirmektedir. Bu düzenlemelerden bazıları şu şekildedir;
- Dijital ticaret işlemi, elektronik kaydın uygunluğunun belirleneceği hüküm ve koşulları belirtmelidir,
- Bir dijital ticaret işlemiyle ilgili tüm veriler, elektronik kayıt şeklinde gönderilmelidir,
- Mevzuatta aksi öngörülmedikçe, elektronik kaydın muhatap tarafından erişilebilir olması ve veri bozulmasından etkilenmemiş olması halinde, bu elektronik kayıt ile bilgilerin yazılı olması şartı yerine getirilmiş sayılır.
Son olarak, URDTT;
- Elektronik kaydın dijital ticaret işleminin hüküm ve koşullarına veya bir dijital ticari işlemle ilgili tüm verilerin elektronik kayıt şeklinde gönderilmesi zorunluluğuna uymaması ve veri bozulması halinde izlenecek yol,
- Dijital ticaret işlemlerinde ödeme yükümlülüğü,
- Finansal hizmet sağlayıcısının ödeme taahhüdü,
- Mücbir sebep,
- Uygulanacak hukuka ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer vermektedir.
SONUÇ
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte çoğu ticari işlem, dijital ortamda yapılabilecek hale gelmiştir. Dijital ticaret işlemlerinin de giderek artmasıyla birlikte, bu tür işlemlere uygulanabilecek özel kurallara gittikçe daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Tümüyle dijitalleşmiş olan işlemlere ilişkin ilk düzenleme olma niteliği taşıyan ICC Dijital Ticaret İşlemlerine İlişkin Yeknesak Kurallar ile, bu ihtiyacın giderilmesi amaçlanmakta olup, uygulamanın tüm işlem tarafları için olumlu sonuçlanmasını temenni ediyoruz.
Feyza Gülseren
