Günümüz dünyasında gittikçe daha fazla ticari işletme, ticari faaliyetlerini birden fazla ülkede sürdürmekte ve gerek bu ticari işletmelerin menfaatinin korunması, gerekse vergi kayıplarının önlenmesi için bu ülkeler arasında bilgi paylaşımına ihtiyaç duyulmaktadır. Ülke Bazlı Raporlama, çok uluslu işletmeler hakkında farklı ülkelerdeki vergi otoriteleri arasında bilgi paylaşılmasını gerektiren bir raporlama sürecidir. Bu raporlama sürecinde, çok uluslu işletmelerin faaliyet gösterdikleri ülkelerdeki gelir gider durumları, kar zarar karşılaştırmaları, çalışan sayıları ile bağlı şirketlerin ana faaliyetleri ile işlevlerini gösterir tablolar gündeme gelmektedir. Raporlamanın yapılmasındaki amaç, çok uluslu işletmelerin finansal durumlarının ve bulundukları ülkeye dair vergisel durumlarının şeffaflığının uluslararası boyutta sağlanmasıdır. Ülkeler, ikili veya çok taraflı olarak yapılan anlaşmalar ile Ülke Bazlı Raporlama sürecinin karşılıklı olarak otomatik olacak şekilde değişimini sağlayabilmektedir. Türkiye adına “Ülke Bazlı Raporların Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”, 30 Aralık 2019’da imzalanmış, 1 Ekim 2020 tarihli 31261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3038 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanmıştır.
Ülke Bazlı Raporların Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması’na taraf olmak istemeyen, ilgili bilgilerin otomatik değişiminin sağlanabilmesi için istedikleri ülkeler ile ikili anlaşma yapma yoluna giden ülkeler de mevcuttur. Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması’na taraf olmayan ve değişimin sağlanması için tek tek anlaşma yapmayı tercih eden ülkelerden biri Amerika Birleşik Devletleri’dir.
Bu çerçevede Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri ayrı bir sözleşme imzalamak konusu mutabık kalmış ve iki ülke arasında Ülke Bazlı Raporların Değişimine İlişkin İki Taraflı Yetkili Makam Anlaşması (“Anlaşma”), Türkiye adına 17 Kasım 2021 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma, Türkiye tarafından 5191 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 13 Şubat 2022 tarihinde onaylanmış, 14 Şubat 2022 tarihli 31750 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
14 Eylül 2022 tarihli 31953 sayılı Resmi Gazete’de, 6033 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile, Anlaşma’nın yürürlük tarihinin, 24 Kasım 2021 olarak tespit edileceği ve 1 Ocak 2019 ve sonrasında başlayan hesap dönemlerine uygulanacağı belirtilmiştir.
Anlaşmanın Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri arasında yürürlüğe girmesiyle; nihai ana işletmesi veya vekil işletmesi Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan işletmelerin Türkiye’de sahip oldukları işletmelerinin Ülke Bazlı Raporlarını Türkiye’deki yetkili makamlara beyan etmesine gerek kalmayacaktır. Aynı şekilde, Nihai Ana İşletmesi Türkiye’de bulunan bir işletmenin Amerika Birleşik Devletleri’nde sahip olduğu şirketinin de Amerika Birleşik Devletleri yetkili makamlarına Ülke Bazlı Raporlarını sunma yükümlülüğü ortadan kalkmıştır.
Deniz Öner
