Geçtiğimiz günlerde, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bir süredir gündeminde olan, internet ve sosyal medya haberciliği hakkında düzenlemeler içeren Basın Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. (18.10.2022) Böylelikle internet ve sosyal medya haberciliğini etkileyen hatta cezai müeyyideler de içeren birçok yeni düzenleme gündeme geldi.
1. Basın Kanunu’na İlişkin Yenilikler
Yeni düzenlemeler çerçevesinde, internet sitesi haber içeriği üreticileri bundan böyle yayımlamış oldukları haberleri 2 yıl süre ile muhafaza etme yükümlülüğü altında olacaktır. Söz konusu yükümlülüğe aynı zamanda muhafaza edilecek haberin bütün ve doğru olması da şart koşulmuş, ayrıca bir haberin soruşturma veya kovuşturmaya konu olması halinde, 2 yıl olan muhafaza süresi sona erse dahi yargılama süreci sona erene kadar yargılamaya konu haberin saklanması gerektiğine yer verilmiştir.
Düzenlemelerde, basın kartı başvurusu, iptali ve şartları hususlarında da yeniliklere yer verilmiş olmakla birlikte, internet haber sitelerinde ayrıca, internet haber sitesi sorumlu müdürünün faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adres bilgileri kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurulacaktır. Yayınlanan haber içeriğinde bir değişiklik yapılır ise güncelleme tarihi ve yayın tarihinin yer alması da zorunlu hale getirildi.
Tekzip yazıları hakkında ise, internet haber sitesinde yer alan bir yazı hakkında, zarar gören kişi bir tekzip yazısı sunar ise, sorumlu müdür ilgili yazıyı hiçbir değişiklik yapmaksızın en geç bir gün içerisinde yayımlayacaktır. Söz konusu tekzip yayınlanan haber içeriği, herhangi bir mahkeme kararıyla yayından kaldırılırsa veya içerik kendiliğinden çıkarılırsa, bu durum tekzip yazısının yayımını etkilemeyecek ve tekzip yazısı 24 saat boyunca ana sayfada olmak üzere, bir hafta süreyle yayımlanacaktır.
2. Türk Ceza Kanunu’na İlişkin Yenilikler
Değişikler içerisinde en çarpıcı yenilik ise Türk Ceza Kanunu’nun 217/A maddesine eklenen ve yeni bir suç türü olan “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu”dur. 18.10.2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girdiği kabul edilen bahse konu düzenlemede halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilginin, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimseler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabileceğine yer verilmiştir.
Hangi nitelikteki haberlerin korku, endişe ve panik yaratma amacını taşıdığı ise yargı merciinin takdirine bırakılmış, belirleyici bir düzenleme ön görülmemiştir. Bu nedenle, söz konusu suçun işlendiği şüphesiyle bir kişinin yargılanması halinde, yargı mercii tarafından somut olayın özelliklerine göre değerlendirme yapılabileceği düşüncesindeyiz.
3. İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen
Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunu’na İlişkin Yenilikler İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un 8. maddesinde, halihazırda içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesine karar verilebilecek haller düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan bazı suçların varlığı veya Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun içerisinde yer alan suçların varlığı halinde erişimin engellenmesine karar verilebilmekteydi. Ancak düzenlemeye yapılan ek madde ile artık Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu’nun 27/1 ve 27/2. Maddesinde yer alan suçlar da bu kapsama dahil edilmiştir. Böylelikle, Millî İstihbarat Teşkilatının görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgelerin yayımlanması ve/veya MİT mensupları ve ailelerinin kimliklerinin, makam, görev ve faaliyetlerinin yayımlanarak ifşa edilmesi halinde de içeriğe erişimin engellenmesine karar verilebilecektir.
Öte yandan, 13.10.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, sosyal ağ sağlayıcıların faaliyetlerine de ek düzenlemeler getirilmiştir. Bu kapsamda yapılan değişikliklerden bahsetmeden önce sosyal ağ sağlayıcısının tanımından bahsetmek uygun olacaktır. Sosyal ağ sağlayıcısı, sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi verileri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanabilir.
Halihazırda Kanun’un 4. maddesinde yer alan sosyal ağ sağlayıcılarının temsilci atama yükümlülüklerine bazı kıstaslar getirilmiş ve temsilci şayet bir gerçek kişi ise bu kişinin Türk Vatandaşı olmasının bir zorunluluk olduğuna yer verilmiştir.
Ayrıca, sosyal ağ sağlayıcısının Türkiye’den günlük erişiminin on milyondan fazla olması hâlinde; yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcısı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilci, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olacaktır. Bununla birlikte, belirlenen temsilcinin tüzel kişi olması hâlinde, temsilcinin doğrudan sosyal ağ sağlayıcısı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube olması gerektiğine de değinilmiştir.
Düzenlemelerde sosyal ağ sağlayıcılarının Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) yapacakları raporlama ve raporlamaların şeffaflığı ile ilgili kapsam genişletilmiş ve raporlamaların başlık etiketleri, öne çıkarılan veya erişimi azaltılan içeriklere ilişkin algoritmalarına, reklam politikalarına ve şeffaflık politikalarına ilişkin bilgileri de içermesi gerektiğine yer verilmiştir. Ayrıca, şeffaflık ilkesiyle bağlantılı olarak bundan böyle sosyal ağ sağlayıcıları hesap verilebilirlik ilkesine uygun hareket etmek zorundadır.
Raporlama, hesap verilebilirlik ve şeffaf içerik üretme yükümlülüğünün dışında, sosyal ağ sağlayıcılarının diğer yükümlülükleri de kapsam altına alınarak detaylandırılmıştır.
Buna göre sosyal ağ sağlayıcıları;
– Kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması hâlinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle
paylaşmakla yükümlü olacaktır.
– Kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturmakla ve BTK’ya bildirmekle yükümlü olacaktır.
– Başlık etiketleri ve öne çıkarılan içeriklerin uyarı yöntemiyle kaldırılması için Kurumla iş birliği içinde etkin bir başvuru mekanizması kurmakla yükümlü olacaktır.
– Kullanıcılarının haklarının korunmasına yönelik olarak BTK tarafından yapılacak kullanıcı haklarına ilişkin düzenlemelere uymakla yükümlü olacaktır.
– Kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, veri işleme mekanizmaları ve ticari tutumlar dahil her türlü açıklamayı, BTK tarafından talep edilmesi halinde talep edilen bilgi ve belgeleri en geç üç ay içerisinde vermekle yükümlü olacaktır.
Sosyal ağ sağlayıcılarının yukarıda yer alan yükümlülüklerine aykırı davranması halinde ise BTK tarafından aleyhlerine bir yaptırım öngörülmüş ve haklarında bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun %3’üne kadar idari para cezası yaptırımı uygulanabileceği düzenlenmiştir. Yaptırımlara ek olarak, içerik kaldırma ve erişim engeli kararlarına uyulmaması halinde, sosyal ağ sağlayıcısının
internet trafiği bant genişliğinin %90 oranına kadar daraltılması gündeme gelebilecektir.
Sonuç
Basın Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un yürürlüğe girmesi ile gerek internet haberciliği gerekse sosyal medya ünlüleri yahut içerik sağlayıcıları hakkında yükümlülüklerin kapsamını belirleyici birçok düzenleme getirilerek sorumlulukların sınırları daha detaylı bir şekilde çizilmiştir. Kanun’da yer verilmiş olan düzenlemelerden “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu” ile yasaklar ve sınırlamalar içeren diğer hükümler, Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlandığı 18.10.2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Ancak internet haberciliği ve sosyal ağ sağlayıcıları ile ilgili düzenlemeler 01.04.2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir.
Av. Elif Göktepeliler
