Arabuluculuk Süreci Hangi Hallerde Sona Erer?
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 17/1.bendinde arabuluculuk faaliyetinin sona erme halleri hüküm altına alınmıştır. Tarafların anlaşmaya varması, taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi, taraflardan birinin karşı tarafa yahut arabulucuya arabuluculuk faaliyetlerinden çekildiğini bildirmesi, tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi ve uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespiti hallerinde arabuluculuk süreci sona ermektedir.
Anlaşamama Hangi Hallerde Gündeme Gelebilir?
Arabulucunun taraflara ulaşamaması veya taraflar katılım göstermediği için görüşme yapılamadığı ve tabii olarak tarafların anlaşamadığı hallerde de süreç arabulucu tarafından sona erdirilir. Akabinde; arabulucu anlaşamamaya ilişkin son tutanağı düzenleyerek ve ilgili tutanakta toplantıya katılmayan tarafın ismine yer vererek durumu derhal arabuluculuk bürosuna bildirir.
Dava Şartı Arabuluculukta Geçerli Bir Mazeret Olmaksızın İlk Toplantıya Katılmamanın Sonuçları Nelerdir?
Gerek Kanun’un 18/A-11 bendi gerekse Kanun’un uygulama yönetmeliğinin 25/9.bendinde, geçerli bir mazeret sunmaksızın ilk toplantıya katılmayan tarafın, davada kısmen veya tamamen haklı çıksa dahi yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulacağı düzenlenmiştir. Ayrıca yargılama sonunda katılmayan taraf lehine vekâlet ücretine de hükmedilemeyecektir. Her iki tarafın toplantıya katılmadığı hallerde ise arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılacaktır. Bu noktada arabuluculuk ücretinin bir yargılama gideri olup olmadığı sorusu gündeme gelecektir.
Nitekim Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 26.maddesinde dava şartı olan arabuluculukta; anlaşamama halinde iki saatlik ücret tutarının Bakanlık bütçesinden ödeneceği hüküm altına alınmaktadır. İlgili yönetmeliğin 2.bendi ise; bakanlık bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücretinin yargılama giderlerinden sayılacağı açık bir şekilde ifade edilmektedir. Bu sebeple geçerli bir mazereti olmaksızın ilk toplantıya katılmayan tarafın davada kısmen veya tamamen haklı çıksa dahi arabuluculuk ücretinden de sorumlu olduğu değerlendirmesi yapılabilecektir.
Dava Şartı Arabuluculukta Yargıtay İlk Toplantıya Katılmamanın Sonuçlarını Aynı Doğrultudaki Kararlarla İçtihatlaştırmaktadır:
Örneğin Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 2022/4 E., ve 2022/1034 K. sayılı güncel kararı; tarafların zorunlu arabuluculuk faaliyetinde bulundukları, davalı tarafın arabuluculuk toplantısına mazeretsiz olarak katılmadığı ve sürecin bu nedenle sona erdiği somut bir olaya ilişkindir. Yerel Mahkeme yapılan yargılama sonucunda toplantıya katılmayan davalı tarafın alacağın kabul ve red oranına göre yargılama giderlerinden sorumlu tutulması ve davalı lehine reddedilen alacak miktarı üzerinden vekâlet ücretine hükmedilmesi yönünde karar kurmuştur. Yerel Mahkeme tarafından verilen söz konusu hüküm Kanun’un 18.maddesi uyarınca Yargıtay tarafından hatalı bulunmuş ve bozma yoluna gidilmiştir. Arabuluculuk sürecinin anlaşamama ile sonuçlanması ve bu suretle dava şartının yerine getirilmesi akabinde; gündeme gelebilecek olan dava süreci ve talepler yönünden zaman sınırlamalarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Zira dava açma süreleri işe iade ve işçilik alacağı talepleri yönünden farklılık arz etmektedir. İşe iade talepli davanın arabuluculuk son tutanağının düzenlenmesinden itibaren iki hafta içerisinde ikame edilebileceği; işçilik alacağı talepli davalarda ise alacağın tabi olduğu zamanaşımı süresinin geçirilmemesi gerektiği mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
Avukat Türküm Türkmen
