ÖZET
E-ticaret yoluyla yapılan alışverişler mesafeli satış olarak geçmekte olup, mağazalarda yapılan alışverişe nazaran Tüketiciye daha farklı haklar tanımaktadır. Bunun en önemli nedeni ise Tüketicinin mesafeli bir satışın tarafı olması sebebiyle daha çok korunmaya ihtiyacı olmasıdır. Cayma hakkı mesafeli satışın en önemli unsurlarından biri olup Tüketicinin de en çok dikkat etmesi gereken haklarındandır. Kanun koyucu tarafından mesafeli satışlarla ilgili düzenlemeler Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde yer almaktadır.
AÇIKLAMALAR
CAYMA HAKKININ KULLANIMI
Cayma hakkının kullanımı ve tarafların yükümlülükleri mesafeli satışın en önemli unsurlarını oluşturmaktadır. Bu husus Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda düzenlendiği gibi Mesafeli Satışlar Yönetmeliğinde de detaylı olarak düzenlenmektedir.
Tüketici cayma hakkını, siparişi kendisine ulaştığı andan itibaren 14 gün içinde kanunda belirtilmiş istisnalar hariç herhangi bir gerekçe göstermeksizin kullanabilir. Peki Tüketici cayma hakkını kullandığını kime bildirmelidir? Tüketici cayma hakkını kullandığını satıcıya veya sağlayıcıya bildirebilir.
Yukarıda anlatmış olduğumuz üzere Tüketicinin e-ticaret üzerinden cayma hakkını kullanabilmesi için iki unsuru yerine getirmesi şarttır. Bunlardan birincisi cayma hakkının kullanılmasına ilişkin bildirimin 14 gün içinde yapılmasıdır. İkincisi ise söz konusu bildirimin satıcıya veya sağlayıcıya yapılmasıdır.
SATICI VEYA SAĞLAYICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Tüketicinin cayma hakkını on dört gün içinde satıcıya veya sağlayıcıya bildirmesinin akabinde, bildirimin satıcı veya sağlayıcıya ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde, satıcı veya sağlayıcı tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür. Öyleyse satıcı veya sağlayıcı cayma hakkı hukuka uygun şekilde yapıldığı takdirde tahsil edilen ödemeleri iadeden kaçınamaz.
Burada Tüketicinin dikkat etmesi gereken bir diğer husus malın geri gönderilmesine ilişkindir. Söz konusu satış bir mesafeli satış olduğu için iadeye ilişkin masraflar ve bu masrafların hangi taraf tarafından ödeneceği gündeme gelmektedir. İşbu durum yönetmelikte açıkça ifade edilmektedir. Eğer ki;
- Satıcı ön bilgilendirmede iade için bir taşıyıcı belirttiyse ve tüketici satıcının iade için belirttiği taşıyıcı aracılığıyla malı geri göndermiş ise,
- Satıcı ön bilgilendirmede iade için herhangi bir taşıyıcı belirtmediği taktirde,
- İade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcının, tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması durumunda
Satıcı tüketiciden iade masrafına ilişkin herhangi bir bedel talep edemez. Dolayısıyla eğer ki tüketici e-ticaret üzerinden alışverişini gerçekleştiriyor ise cayma hakkını kullanarak ürünün iadesini gerçekleştirmek istediği takdirde, satıcı yukarıda üç madde halinde sayılan durumlar gerçekleştiğinde tüketiciden herhangi bir masraf talebinde bulunamaz.
TÜKETİCİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ve CAYMA HAKKININ İSTİSNALARI
Mesafeli satışlarda cayma hakkının kullanılmasında satıcı veya sağlayıcının yükümlülükleri olduğu gibi tüketicilerin de belli yükümlülükleri bulunmaktadır.
Bunlardan ilki; tüketici, cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönelttikten sonra on gün içinde malı satıcı veya sağlayıcıya veya yetkilendirmiş olduğu kişiye 10 gün içinde geri göndermek zorundadır.
İkinci yükümlülük ise; tüketici cayma süresi içinde malı işleyişine, teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun kullanmalıdır.
Ancak cayma hakkı her üründe geçerli olmayıp bazı istisnaları mevcuttur. Aşağıda sayılacak olan maddelerden herhangi biri söz konusu ise cayma hakkı kullanılmayacaktır. Şöyle ki;
- Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek ürünler
- Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallar
- İadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayan ürünler
- Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ürünler
- Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine benzer ürünler
- Boş zamanların değerlendirilmesine yönelik belirli bir tarihte yapılması gereken konaklama, araba kiralama, eğlence veya dinlenmeye yönelik ürün ve hizmetler
- Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallar
- Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınlar
Yukarıda tüketicinin e-ticaret kullanarak yapmış olduğu alışverişlerde cayma hakkını nasıl kullanabileceği detaylı olarak açıklanmıştır. Gelişen teknoloji ile birlikte daha fazla tüketicinin mesafeli satışa yönelmesi kaçınılmazdır. Cayma hakkı, tüketicinin mesafeli satışlarda kanun koyucunun sağladığı en temel ve en avantajlı haklarından bir tanesi olup; tüketicinin cayma hakkını detaylı olarak bilmesi herhangi bir problem yaşanmasının önüne geçecektir.
