Ticaret Bakanlığı tarafından 14 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Perakende Ticarette Uygulanacak İlke Ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile perakende ticarete ilişkin kurallarda değişiklik yapıldı. Bakanlık, söz konusu değişikliklerin 2023 yılının Ocak ayında 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişikliklere uyum sağlanması amacıyla yapıldığını açıkladı.
- TEDARİK ZİNCİRİNDE HAKSIZ REKABETİN ÖNÜNE GEÇİLİYOR
Yönetmelik’in 4. maddesinde yapılan değişiklikler ile birlikte; tedarik zincirindeki aktörler arasında haksız rekabet teşkil eden eylemlerin önüne geçilmesi amaçlandı. Söz konusu maddeye eklenen tanım ile birlikte üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan faaliyetler “haksız ticari uygulama” olarak tanımlandı ve bu uygulamaların tespiti halinde aktörlere idari para cezası uygulanacağı düzenlendi. Buna göre;
- Kampanya yapmak istemeyen bir tarafa kampanya maliyetini yansıtmak
- Sözleşmelerde karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren düzenlemeler yapmak
- Yine sözleşmelerde vade-iade-kampanya koşulları gibi esaslı hususlarda açık ve anlaşılır olmayan hükümlere yer vermek
- Kalite standartlarını sağlamak amacıyla içerik ve teknoloji konusundaki standartlara ilişkin beklentiler dışında diğer tarafı üçüncü bir taraftan ürün veya mal almaya zorlamak
- Ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet (örneğin; reklam hizmeti) vermeyen ve verdiği hizmetin türü, süresi ve/veya sayısını ve hizmet bedelinin tutar ya da oranını sözleşmede belirtmeyen tarafın karşı taraftan prim veya benzeri bedel alması
- Mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli ve başka adlar altında diğer taraftan prim ve bedel almak
Diğer ticari aktörler nezdinde zarar doğurup doğurmadığına bakılmaksızın her halükarda haksız ticari uygulama olarak kabul edilecek.
Ek olarak,
- İdari ve cezai yaptırımlara, müşteri şikayetlerine veya benzer durumlara ilişkin maliyetlerin üretici veya tedarikçiye yansıtmak
- Kamu kurumlarına veya adli mercilere başvurulduğunda karşı tarafa ticari misillemelerde bulunmak
- İşletme ölçeği, ürün ve faaliyetlerle ilgili önemli konularda gerçeğe aykırı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunarak karşı tarafın zarar görmesine neden olmak
Eylemleri de haksız ticari uygulama olarak değerlendirilebilecek.
- TARIM VE GIDA ÜRÜNLERİNE İLİŞKİN TEDARİK ZİNCİRLERİNE ÖZEL DÜZENLEME
Yönetmelik kapsamında tüm tedarik zincirlerine getirilen ilkeler ve kuralların yanı sıra tarım ve gıda ürünlerinin tedarik zinciri özelinde de düzenlemeler mevcut. Bu sektörde faaliyet gösteren ticari aktörler için ticari ilişkinin koşullarını yazılı sözleşmeyle veya taraflar arasındaki mutabakatı gösterebilecek e-posta, faks veya elektronik ortamdaki diğer yazılı araçlarla belirlenmesi rekabetin korunabilmesi için şart koşuluyor. Ek olarak, üretim tarihinden itibaren otuz (30) gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin siparişlerin tesliminden önceki otuz (30) gün içerisinde iptal edilmesi ile bu ürünlerin tesliminden sonra zayi olması halindeki maliyetlerin diğer tarafa yansıtılması da rekabete aykırı kabul edilecek.
Üretim tarihinden itibaren otuz (30) gün içerisinde bozulabilen bu tarım ve gıda ürünleri için ödeme vadesi Yönetmelik’e göre kırk beş (45) günü geçemeyecek. Kaldı ki, tarafların ekonomik ölçeklerine göre bu süre daha az da olabilecek.
- KÜÇÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELER KORUNUYOR
Yönetmelik kapsamındaki değişikliklerde küçük ölçekli işletmelerin korunması da amaçlanıyor. Örneğin; üretim tarihinden itibaren otuz (30) gün içerisinde bozulabilen tarım ve gıda ürünleri için öngörülebilecek maksimum ödeme süresi olan kırk beş (45) gün, alacaklı olan tarafın karşı tarafa göre Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Yönetmeliği uyarınca küçük ölçekli olduğu hallerde ancak otuz (30) gün olabilecek. Yine bozulabilen ürünler dışındaki tarım ve gıda ürünleri için de borçlu tarafa göre küçük ölçekli olan alacaklılara azami altmış (60) gün içerisinde ödeme yapılması gerekmekte. Hatırlatmak isterim ki, ürününüzün otuz (30) gün içerisinde bozulup bozulmadığı konusunda şüpheye düşerseniz Bakanlık, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan bu konuda görüş alabilirsiniz.
- GLUTENSİZ VE LAKTOZSUZ ÜRÜNLERE ULAŞIM ARTIK DAHA KOLAY
Yönetmelik’in 11. maddesine yapılan ekleme ile birlikte esas işletme konusu gıda, içecek, temizlik ve kişisel bakım ürünleri gibi hızlı tüketim mallarının satışı olan büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi işletme ve özel yetkili işletmelere yeni beslenme alışkanlıklarıyla ilgili bir yükümlülük getiriliyor. Eklemeye göre, Ticaret Bakanlığı bu mağaza ve işletmeler ile şube sayısı iki yüzden fazla olan zincir mağazalara iki yüz elli metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirmeye yetkili olacak. Dolayısıyla, halkın zincir market raflarında glutensiz, laktozsuz ve benzeri tıbbi beslenmeye yönelik ürünlere erişimi kolaylaşacak.
Yönetmelik’te yapılan bu düzenlemeler 1 Ocak 2024’te yürürlüğe girecek.
Av. Burcu Gür
