Rekabet Kurumu’nun Trendyol’un Kendi Markasını Kayırdığı İddiasıyla Vermiş Olduğu Geçici Tedbir Kararının Öğrettikleri
GİRİŞ
Global olarak bir süredir içinde bulunduğumuz Pandemi sürecinde çok kategorili e-pazaryerlerinin gelişmesiyle ve bu platformlardaki pazar paylarının da önemli ölçüde artmasıyla birlikte, Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) bu alanda incelemeler yapması kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu kapsamda Kurum tarafından, 23.09.2021 Tarihli Rekabet Kurulu Toplantısında, DSM Grup Danışmanlık İletişim ve Satış Ticaret A.Ş. (“Trendyol”) hakkında Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (“Kanun”) md. 9 gereği yapılan ön inceleme neticesinde geçici tedbir uygulanmasına karar verilmiştir. Bu yazımızda verilen kararın detayları incelenecektir.
İlgili karara konu olan ve hem tüketiciler ile satıcıları buluşturarak e-pazaryeri hizmeti veren hem de bu pazaryeri içerisinde moda sektöründe kendi markalarına (TrendyolMilla, TrendyolMan, TrendyolKids) yer vererek ve moda sektöründeki üçüncü kişi satıcılarla rekabet eden Trendyol; Kurum tarafından çok kategorili e-pazaryeri olarak faaliyet gösteren platformların işlem hacmi göz önünde bulundurularak kendi pazarında hakim konumda olarak değerlendirilmektedir ve kendisine en yakın rakibi tarafından dahi rekabetçi bir baskıya maruz kalmadığı ortaya konulmaktadır. Bunun sebebinin ise kullanmış olduğu rekabet karşıtı ve şeffaflıkla bağdaşmayan uygulamalar olduğu ihtimali üzerinde durulmaktadır.
Buna göre, karar verilmeden önce 22.09.2021 tarihinde Kurum tarafından Trendyol’da yapılmış olan yerinde inceleme sonucunda ulaşılan bulgulara göre:
- Perakendeci rolüyle satışa sunulmuş olunan TrendyolMilla, TrendyolMan ve TrendyolKids markalarına ait ürünlere avantaj sağlayacak şekilde algoritmaya müdahale edildiğine ve İstanbul’da bulunan kullanıcılara yine Trendyol’un kendi oluşumu olan TrenyolExpress ile “ertesi gün teslim” imkanını sağlandığı,
- Yine kendi perakende faaliyetine avantaj sağlayacak şekilde, pazaryerinde satış yapan üçüncü kişi satıcıların tüketici davranışları ve tercihleri hakkında fazlaca fikir veren verilerinin kullanılması suretiyle tüketici gözünde popüler olan ürünlerin tespit edilmesi şüphesi,
- Algoritmaya yapılan müdahaleler sonucu sponsorlu ürünlerin, reklam süresi bittikten sonra bile organik sırada üst sıralarda yer almasına ilişkin şeffaflık ile bağdaşmayan söylemleri üzerine pazaryerinde satış yapan satıcılar arasında ayrımcılık yaptığı şüphesi doğmuştur.
Raportörlerin görüşüne göre bu geçici tedbir kararı kapsamında Trendyol’un
- Kendi ekonomik bütünlüğü altında yer alan ürün ve hizmetlerine yönelik, rakiplerine kıyasla avantaj sağlayacak nitelikte, algoritmaya ve kodlama aracılığıyla yapılan müdahaleler de dâhil olmak üzere her tür eylem davranış ve uygulamalarına son vermesi ve soruşturma sürecinin devamında da bu davranışlardan kaçınması,
- Pazaryeri faaliyetleri bakımından, elde edilen ve üretilen her türlü verinin, kendi ekonomik bütünlüğü altında yer alan ürün ve hizmetlerine rakiplerine kıyasla avantaj sağlayacak şekilde paylaşımını ve kullanımını durdurması ve soruşturma sürecinin devamında da bu davranışlardan kaçınması,
- Pazaryerinde satış yapan satıcılar arasında ayrımcılık doğuracak nitelikte algoritma ve kodlama aracılığıyla yapılan müdahaleler de dahil olmak üzere her tür eylem davranış ve uygulamalarına son vermesi ve soruşturma sürecinin devamında da bu davranışlardan kaçınması,
- Yukarıda yer verilen tedbir kararlarının uygulanmasını ve denetlenebilirliğini teminen gerekli her türlü teknik, idari ve organizasyonel tedbirleri alması,
- Trendyol bünyesinde; ürün arama, satıcı listeleme, satıcı puanı hesaplama vb. amaçlarla kullanılan tüm algoritma modelleri üzerinde yapılan parametrik ve yapısal değişikliklerin versiyonlu ve doğruluğu inkar edilemez şekilde en az 8 (sekiz) yıl süreyle saklaması,
- Trendyol bünyesinde kullanılan (geliştirilen) tüm yazılımlara ait kaynak kodlarının versiyonlu ve doğruluğu inkar edilemez şekilde en az 8 (sekiz) yıl süreyle saklaması,
- Trendyol bünyesinde iş süreçlerinin yürütülmesi kapsamında kullanılan tüm yazılımlara ilişkin kullanıcı erişim ve yetkilendirme kayıtları ile yönetici denetim kayıtlarının doğruluğu inkar edilemez şekilde en az 8 (sekiz) yıl süreyle saklaması
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açık olmak üzere geçici tedbir uygulanmasına ve (iv) numaralı eylem planı dışındaki yükümlülüklerin kararın Trendyol’a tebliğinden itibaren 30 gün içinde yerine getirilmesine (iv) numaralı ise bu zaman zarfında Kurum’a sunulmasına karar verilmiştir.
SONUÇ
Kurum’un almış olduğu bu karar, tüm çok kategorili e-pazaryeri hizmeti sunan platformlar için önemli bir emsal niteliğinde olmakla birlikte, tüketiciler nezdinde de şeffaflıkla bağdaşmayan uygulamalara karşı Kurum tarafından gerekli müdahalenin gecikmesinin geri döndürülemez sonuçlara yol açabileceği ortaya koyulmaktadır.
Fatmanur Ayışık
