Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından 24.06.2022 tarihli ve 10250 sayılı Kurul Kararı(“Karar”) uyarınca, şirketlere sağlanan uygun koşullu Türk Lirası ticari kredi kaynaklarının amaca uygun; üretim, istihdam ve yatırım için kullanılması için finansal istikrarı sağlayabilmek adına şirketlerin Türk Lirası cinsinden her türlü ticari kredi kullanımına şart getirildi.
i) Bağımsız denetime tabi, ii) yabancı para nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki yabancı para mevduatı dahil) Türk Lirası karşılığı 15 milyon Türk Lirası üzerinde olan, iii) şirketin yabancı para nakdi varlıklarının Türk Lirası karşılığının hangisi büyükse; son 1 yıllık net satış hasılatının veya aktif toplamının %10unu aşan şirketler 24 Haziran 2022 tarihinden itibaren kullanacakları ticari kredilerde sınırlandırılacaklardır ve limit boşluğu olsa da nakdi her türlü ticari kredi kullanamayacaklardır. Yani, döviz varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan şirketler kredi kullanım durumunda döviz varlıklarını 15 milyon TL üzerine çıkarmayacak; 15 milyon TL üzeri döviz nakdi varlığı bulunan şirketler ise bu varlığının aktifinin ya da satış hasılatının yüzde 10’unu aşması durumunda yeni nakdi Türk Lirası ticari kredi kullanamayacaktır.
Bu 3 şarta aynı anda sahip olmayan şirketler ise Karar kapsamında sayılmayacaklardır.
Yukarıdaki 3 şartı da sağlayan ancak, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar uyarınca yabancı para cinsinden kredi kullanması da mümkün olmayan şirketler eğer krediye başvurdukları tarihten itibaren 3 aylık dönem içinde yabancı para net pozisyon açıklarının bulunduğunu bağımsız denetim kuruluşunca tespit ettirebilirlerse, bunu bankaya sunarak Türk Lirası cinsinden nakdi ticari kredi kullanabileceklerdir.
Bu Karar kapsamında, şirketlerin 15 milyon TL yabancı para nakdi varlığı içeriğine şirketlerin yurt dışı yerleşiklerince yabancı para cinsinden ihraç edilmiş menkul kıymetleri, hisse senetleri, yurt dışı yerleşiklerle yapılan ters repo gibi parasal varlıkları dahildir. Yine bu Karar Kapsamında, şirketlerin hasılatını veya aktif toplamını belirlemek için kullanılacak bilgi ve belgeler ya bağımsız denetim kuruluşunca onaylanarak belgelendirilecektir. Konsolide finansal tablo hazırlama yükümlülüğü olan şirketler için ise bu belirleme konsolide bilanço üzerinden yapılacaktır.
Bir şirketin bağımsız denetime tabi olup olmadığını belirlemede kriter 660 Sayılı KHK, 6102 Sayılı TTK uyarınca çıkarılan 2018/11597 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı olsa da bankaların da bunu belirlemeye yetkisi vardır. Buna göre, “Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik” uyarınca, “hesap durumu olarak kabul edilecek belgeler” başlıklı 9. madde uyarınca bankalar bir şirketin bağımsız denetime tabi olup olmadığını TL cinsinden nakdi ticari kredi kullandırırken belirleyebilir.
Şirketlerin yabancı para nakdi varlıklarını belirlerken hesaplamada kullanılacak döviz kuru ise hesaplama tarihinde baz alınacak TCMB (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) döviz alış kurudur.
Her türlü nakdi TL cinsi ticari kredi açısından; limit Karar tarihinden öne belirlenmiş olsa da rotatif, kredili mevduat hesabı ya da kurumsal kredi kartları gibi kredi işlemleri yoluyla her ay sonunda yapılacak bakiye artışı hesaplaması yeni kullandırım sayılacaktır. Buna göre i) her ay sonundaki yapılacak hesaplamada önceki aya göre bakiye artışı olması halinde veya ii) gecelik kredilerde her ay sonunda yapılacak hesaplamada risk tutarı bulunması durumunda şirket durumunu bağımsız denetim kuruluşunca onaylayan belgeyi bankaya sunacaktır.
Doğrudan Borçlanma sistemi (DBS) gibi gayrinakdi krediler de nakdi krediye dönüşmediği sürece Karar kapsamında olmadığı gibi 24.06.2022 tarihinden sonra yapılacak yeniden yapılandırmalar, Bankalar ve finansal kuruluşlar, gerçek kişiler ve şirketlerin gerçek kişi ortakları ise Karar kapsamında değillerdir.
Yabancı para nakdi varlıklarının Türk Lirası karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan Şirketler Karar kapsamındaki kredi sınırlamasına dahil olmayacaktır. Ancak, bu Şirketlerin kredi başvuru tarihi itibarıyla, i) mevcut yabancı para nakdi varlıkları ile en güncel finansal tablolarına göre aktif toplamını ve son 1 yıllık net satış hasılatını bağımsız denetim kuruluşuna tespit ettirmeleri, ii) kullanacakları kredinin vadesi boyunca yabancı para nakdi varlıklarının Türk Lirası karşılığının 15 milyon TL’yi aşmayacağını ya da aşsa bile aktif toplamından ya da son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde onunu geçmeyeceğini beyan ve taahhüt etmeleri, iii) söz konusu beyan ve taahhüdün banka tarafından kontrolünün sağlanmasını teminen Şirketlerin her ayın ilk 10 iş günü içinde bir önceki ay sonu bilançosuna göre yabancı nakdi varlıklarının, aktif toplamının ve bir önceki ay sonu itibarıyla son 12 aylık net satış hasılatının güncel değerini bankaya iletmeleri gerekmektedir.
Bankaların şirketlerin Karar kapsamında nakdi TL ticari kredi kullanma sınırında olup olmadığını tespit etmesi ise şirketlerden alacağı “kredinin amacına uygun kullanıldığının tespitine ve takibine yönelik her türlü bilgi ve belgeyi talep edilmesi halinde bankaya ibraz edeceğine yönelik” taahhütname ile sözleşmelerini güncellemesi, şirketlerden belge temin etmesi yöntemiyle olacaktır.
Avukat Hilal Şimşek
