Sosyal medya; günümüzde her kesimden ve her yaştan insanın kullandığı bir iletişim sistemidir. Sosyal medya gönderileri kullanıcılar tarafından üretilmekte ve Facebook/Twitter gibi çeşitli mecralarda paylaşılmaktadır. Kullanıcılar her zaman içerik üretmemekte, başka kullanıcıların üretmiş olduğu içerikleri beğenip paylaşabilmektedir. Dolayısıyla kullanıcılar, kendileri tarafından bizzat oluşturulmayan, hukuka aykırı nitelikteki içeriklerden de sorumlu olabileceklerdir. Bu yazımızda, Yargıtay kararları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Melike v Turkey kararı ışığında sosyal medya içeriğinin beğeni (Like) ve tekrar paylaşım (Retweet) yapılmasının hakaret suçunu oluşturup oluşturmayacağı hususunu inceleyeceğiz.
Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak hakaret suçunu oluşturur. Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenmiştir. Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenebilmesi mümkündür. TCK m.125’in dördüncü fıkrasında hakaretin alenen işlenmesi halinde cezanın artırılacağı belirtilmiştir.
Suçun Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenmesi Suçun Alenen İşlenmesine Örnek Midir?
Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin verdiği bir kararda , Facebook adlı sosyal paylaşım sitesinde işlenmesinin hakaretin alenen işlenmesi halini oluşturduğu ifade edilmiştir. Buna ilişkin olarak “hakaret suçunu oluşturduğu kabul edilen eylemin, belirli olmaması ve birden fazla kişi tarafından algılanabilme imkânı bulunması” gerekçe olarak belirtilmiştir. Özetle, sosyal medyada hakaret suçunun işlenmesi durumunda TCK m.125/4 gereğince cezada artırım uygulanacaktır.
Mahkeme İçtihatları “Retweet” Yapmanın Hakaret Suçunu Oluşturacağı Yönünde
Yargıtay’ın kararlarından yola çıkarak şunu söyleyebiliriz ki; Yargıtay, hakaret içerikli paylaşımın retweet yoluyla paylaşılmasını hakaret suçu kapsamında değerlendirmektedir. Buna ek olarak Yargıtay, beğeni (like) ile paylaşım (retweet) arasında bir ayrım yapmaktadır. Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin bir kararında, yalnızca beğeni eyleminin, gönderinin internet ortamında paylaşılmadığı ve başkalarına aktarılmadığı taktirde hakaret suçunu oluşturmayacağı ifade edilmiştir.
İş Mahkemesi, Başvurucunun “Beğen” Butonunu Tıkladığı Facebook Gönderilerinin İfade Özgürlüğü Kapsamında Olmadığı Görüşünde
AİHM’nin bir kararında, personelin Facebook’tan hakaret içerikli gönderiyi “like” yapması sebebiyle iş akdinin feshini ifade özgürlüğünün ihlali olarak nitelendirilmiştir. Bu karara konu olan olayın hak arama süreci özetle şu şekilde gerçekleşmiştir; Facebook üzerinden üçüncü kişilerce yapılan hakaret içerikli çeşitli paylaşımların altındaki “Beğen” butonuna tıklaması sebebiyle başvurucuya işten çıkarma cezası verilmiştir. Başvurucu, iş sözleşmesi feshinin iptali için dava açmış ve işe iade edilmesi talebinde bulunmuştur. İş Mahkemesi, başvurucunun “beğen” butonunu tıkladığı Facebook gönderilerinin ifade özgürlüğünün kapsamında olmadığı ve gönderilerin içeriklerinin işyerindeki huzur ve sükuneti bozacağını ifade ederek başvurucunun talebini reddetmiştir. Anayasa Mahkemesi ise, başvurucunun bireysel başvurusunu “ifade özgürlüğü hakkına ilişkin iddiasını kanıtlayamadığı” gerekçesiyle kabul etmemiştir. Bunun üzerine başvurucu, AİHM’ne ifade özgürlüğünün ihlal edilmesinden şikayetçi olmuştur.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi “İfade Özgürlüğünün İhlal Edildiğine” Karar Verdi
AİHM, oy birliğiyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesinin ihlal edildiğine hükmetmiştir. Mahkeme, insanların içeriğe ilgi göstermelerini ve onaylamalarını sağlayan beğeni butonunun, çevrimiçi ifade özgürlüğünü kullanmanın popüler bir biçimi olduğuna ilişkin bir tespitte bulunmuştur. Mahkeme, başvurucunun pozisyonunun (MEB’de temizlik görevlisi) doğası gereği iş yerinde sınırlı bir nama sahip olacağına ve Facebook’taki faaliyetlerinin öğrenciler, ebeveynler, öğretmenler ve diğer çalışanlar üzerinde önemli bir etki oluşturamayacağına dikkat çekmiştir. Ayrıca yine kararda, başvurucunun iş hukukuna tabi bir sözleşmeli personel olması ve dolayısıyla özel hukuk iş ilişkilerinde çalışanların işverenlerine borçlu olduğu sadakat yükümlülüğünün; kamu personelininki kadar güçlü olmadığı ifade edilmektedir. Mahkeme, başvurucunun yaşının ve görevindeki kıdeminin de göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtmiş, verilen cezanın çok ağır olduğu kanaatine varmış ve adil bir tazmine hükmetmiştir.
AİHM de “Retweet ve Like” Arasında Ayrım Yapılması Gerektiği Görüşünde
Kararın bir bölümünde, paylaşımların “like” edilmiş olmasıyla ilgili olarak “içeriği beğenmenin, sosyal ağlarda içerik paylaşmakla aynı ağırlığı taşıdığı düşünülemeyeceğine” yer verilmiştir. Buna ilişkin olarak “Beğenme” butonunun, yalnızca yayınlanan içeriğe sempati ifade edeceğini ve onu yaymak için aktif bir istek anlamına gelmeyeceği” gerekçe olarak gösterilmiştir. Açıklandığı itibariyle kararda “retweet ve like” etkileşimlerinin farklı olarak değerlendirilmesine ilişkin bir görüş benimsenmiştir.
Ekin Kocaman
