Kitle Fonlaması Nedir, Neden Kullanılır?
Girişimciler girişimleri için fon yani bir yatırım kaynağı ararken aslında aynı zamanlarda kendisine belki de bir start-up projesi arayan; elindeki hazineyi güçlendirmek ve yeni kurulan girişimle mevcut varlığını yükseltmek isteyen yatırımcılar ile paya dayalı veya borçlanmaya dayalı yöntemlerinden birini içeren “kitle fonlaması” aracılığıyla buluşabilmektedirler.
Kitle Fonlaması, ülkemizde katma değeri ve rekabet edebilirliği yüksek teknolojik ürün ve hizmet üretimini planlayan iş fikirleri ile girişim şirketlerinin ihtiyaç duyduğu finansal kaynakların toplanması amacıyla oluşturulan bir yatırım sistemidir.
Bu alanda herkes yatırımcı olabilir. Çeşitli yatırımcı adayları Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından Kitle Fonlaması Sistemine kayıt olmuş oluşum şart ve koşulları Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen bir online platform aracılığıyla önce bir girişim hikayesi bulacak ve ardından bu platforma bir tür yatırım yaptırarak fon sunacaktır. Böylece; kitle fonlaması sistemine dahil olmuş olacaksınız. Bu adım, potansiyeli bulunan herhangi bir şirketin veya şirket yolunda ilerleyen bir hikâyenin parçası olduğunuz anlamına gelecektir.
Kitle fonlaması bir yana dursun, bunun yöntemlerinden biri olan borçlanmaya dayalı kitle fonlaması dünya pazarının nerdeyse %73’ünü oluşturduğu tespit edilmiştir. Böylesi geniş bir yatırım aracı Türkiye’de de 27 Ekim 2021 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu tarafından Resmi Gazete’de yayımlanan Kitle Fonlaması Tebliği(III-35/A.2)” ile düzenlenmiştir.
Borçlanmaya Dayalı Kitle Fonlaması Nedir?
Bu fonlama bir nevi, oluşturulmuş bir kampanyaya yatırım yapmaktır. Lisans ve çeşitli izinleri olan üyelerden oluşan bir yatırım komitesi aracılığıyla kredibilitesi olan bir girişime yatırımınızı nakit olarak almak yerine, ya fonlanan girişimin payının sonradan verilmesi ya da faiz ve vadesi emanet yetkilisi platformca duyurulan ve kredibilite raporu ile de bilgi formunda yer aldığı üzere sonradan geri almak şeklinde olacaktır. Yani, yatırımcı borçlanmaya dayalı fonlama sisteminde aslında yatırımının karşılığını nakden hızlıca değil de yatırım yaptığı platform aracılığıyla seçeceği yöntem ya pay ya da bir tür kredi gibi vadesi geldiğinde faiziyle almak yönünde olacaktır.
Bu yöntemde yatırımcılar yüksek faiz getirisi beklentisi ile belirli bir vade sonunda anapara ve faiz elde etmek için aracı bir kuruluş olmaksızın bir internet platformu üzerinden girişimcilere teminatsız kredi sağlamaktadırlar. Bu sistemde genellikle ihtiyaç duyulan tüm finansmanın yaratılan kampanya ile belirlenen bir süre içerisinde sağlanabilmesi durumunda diğer kreditörlerin sağladığı kaynak kullanılabilir hale gelmektedir. Bu yöntemde, kreditör ve borçlu arasında önceden belirlenen bir faiz oranının varlığı ve iflas durumunda kreditörlerin öncelikli olarak alacaklarını tahsil edebilmeleri fon sağlamayı kolaylaştırmaktadır. Bu modelin genellikle bankalardan kredi alabilmek için yeterli varlığa/teminata sahip olmayan kişiler ya da küçük firmalarca kullanılan bir yöntem olduğuna da önemle bu yazımızda değinilmektedir.
Bir ekleme olarak online platformlar; verdiği bu hizmetler karşılığında komisyon ücreti alarak çalışmaktadır. Bu tür platformlar kuruluş ve faaliyet maliyetlerinin ve bürokrasi masraflarının daha az olması nedeniyle daha düşük faizle kredi sağlayabilmektedir.
Borçlanmaya Dayalı Kitle Fonlaması Yöntemi ile Kimler Girişimci, Kimler Yatırımcı Olabilir?
Hem girişimcilerin, hem de yatırımcıların tereddüt edebileceği konu aslında kimin hangi alanda elindeki olanakları doğrudan ve en yararlı şekilde kullanabileceğidir. Borçlanmaya dayalı kitle fonlaması ile nitelikli olmayan yatırımcılar da girişimcilerle buluşabilecektir. Ancak girişimci ile yatırımcı yukarıda bahsettiğimiz Tebliğ ile belirli şart ve koşullara bağlanmıştır. Yani bu alanda bir girişimci veya yatırımcı olmak istiyorsanız öncelikle çizilmiş sınırlarınızın olduğunu bilmeniz gerekecektir.
Bu alanda girişimci denilen kişi: gelişme potansiyeli taşıyan, projesine borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla kaynak arayan Türkiye’de yerleşik kişiler ile limitet veya anonim şirketlerdir. Bir tür sanal dünyada buluşabilecek girişimciler ve yatırımcılar bir platform aracılığıyla yatırım yaparak ekonomik hayatlarında ilerleyebileceklerdir.
Bu yazımızın ana konusu “borçlanmaya dayalı kitle fonlaması” olduğu için sadece bu alandan bahsediyor olacağız. Paya dayalı kitle fonlaması ise bir farklı yazımızın ana konusunu oluşturmaktadır.
Buna göre borçlanmaya dayalı kitle fonlamasında:
- Yatırımcının kampanya esnasında gördüğü ve hatta vurulduğu bilgi formunda yer alan vade-faiz ile koşullar dışında; bir borç veya ödünç sözleşmesi gibi başka bir borç ilişkisi veya borçlanma aracı dışında fonlama yapılamayacaktır.
- Faiz ve diğer getiri oranı, fonlamadan birinin vadesi uzun diğeri kısa olan faiz oranlarının ağırlıklı ortalamasının %50 fazlasını aşamayacak ve vade ise beş yıldan fazla olamayacaktır.
- Girişimin gelirleri önce yatırımcılara yapılacak ve toplanan gelir girişimin projesi ile ilgili olmayan borçların ödenmesinde kullanılamayacaktır.
- Yatırım komitesi girişimi izleyecek ve yatırımları kontrol edecektir.
Sonuç olarak, kitle fonlamasına ilişkin düzenlemeler ve tüm sınırlar aslında tek bir Tebliğde toparlanmıştır ve Tebliğ, küçük veya orta ölçekli teknoloji ve üretim şirketlerinin paylarını borsaya kote etmeden sermaye piyasalarından fon sağlamasının önünü açmaktadır.
Avukat Hilal Şimşek
